Ailemde
kaç kişi insanla ve dünya ile ilgili olayları sihre, büyüye, fala başvurmadan
açıklamaya çalışıyor…
”Açıklamaya
çalışıyor” diye yazıyorum özellikle; “açıklıyor, ya da açıklayabiliyor” demiyorum…
Açıklamaya
çalışmak, yeterli; “açıklama” işinin ne denli başarı ile görüldüğü konu dışında…
∘∘∘
Aynı
soruyu genişlet, mahalleni, kasabanı, köyünü, şehrini, ülkeni düşün…
Yanıtın
çıkış noktandır.
Ne yapacaksan
ona göre planlamalısın…
∘∘∘
İnsan
ve dünya üstüne düşünürken sihri, büyüyü, falı çıkarırsan geriye mantık
kalır…
Çok mu
güvenilirdir mantık?
Değil,
hem de hiç değil!
Ama
tek işe yarar silahımız o!
Nerden
biliyorum?
Neyimiz
varsa onunla yaptık çünkü.
∘∘∘
Tuhaf
değil mi?
Mantığımızı
kullanarak, güvenilir olmadığını bulduk mantık’ın…
Peki,
bu yargımız doğru mu?
Doğru,
hem de kesinlikle…
∘∘∘
Gündelik
hayatta mantık dediğimiz şey –induction, tüme varım- ayan beyan güvenilmezdir.
İskoç
düşünür David Hume (ö. 1776), deneyimlerle geleceğin yakalanamayacağını
savunarak tüme varımı çöpe atmıştır.
Arkasından
Kant (ö. 1804), “Beni dogmatik uykumdan uyandıran düşünür…” diyerek alkışladı
Hume’u…
∘∘∘
Bunlar
gerçek olsa bile -ki öyledir-, hayat,
gerçek mercek umursamaz; yaşam sürecektir, karar verilecektir, adım atılacaktır…
Başka
yolun yoksa tüme varım kullanırsın.
Gündelik
hayat –çaresizlikten bile olsa- büyük oranda tüme varımla yürür…
∘∘∘
Fizik
mahallesine girelim kısacık:
Normal
–gündelik- dünyamızda herkesin “zaman”ı aynıdır, bütün saatler aynı hızda döner,
metreler aynı boydadır; ve de bir taşı iki delikli bir duvardan geçirmeye
çalışırsanız aynı anda yalnızca birinden geçirebilirsiniz…
Normalimizin
Mantığı budur.
Ama
çok büyük hızlarda, örneğin ışık hızında giderseniz saatiniz yavaş çalışır,
metreniz küçülür…
Bu
mantıksız gibi görünse bile Einstein’ın (ö. 1955 ) izafiyet teorisidir.
Büyük
büyük hızlarda mantık başkadır.
Küçük
mü küçük boyutlarda -atom altı- durum yine böyledir; o dünyaların da bize saçma
sapan gelen bir mantığı vardır:
Quantum Teorisi…
Bu
dünyada bir elektron iki delikli bir duvardan aynı anda öbür yana iki delikten
birden geçer…
Aynı
nanda iki ayrı yerde olur!
Ne
kadar saçma değil mi?
Ama
ne yaparsın küçükler dünyasının mantığı da bu!
Einstein
bile Quantum teorisine, –olasılık açıklamaları karşısında- Tanrı zar atmaz
diyerek inanmamış ve yanılmıştır.
Mantıksız
bulmakta özgürsünüz tabii ki; ama gerçek budur.
∘∘∘
Mantık,
gündelik hayatta oldukça çürüktür; hatta bilimin düşmanı diyenler vardır…
Dost
olan kuşkudur…
∘∘∘
Yine
de, yarın yeni bir güne başlayacak, akla uygun mantıklı(!) bir gün geçirmeye
çalışacak, akşam huzurla yatağa gireceksiniz.
İnsanın
doğası –beynin sihri- çözülünceye dek kurgu böyle, daha iyisi yok ne yazık ki.
Üzülmeyin;
sanat var, edebiyat var, müzik var…
Dünya
çekilmez olursa…
∘∘∘
